Kontent qismiga oʻtish

Nazí Paikidze

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Nazí Paikidze

Nazí Paikidze, yoki Nazi Paikidze-Barnes[1] (gruzincha: ნაზი პაიკიძე, Nazí Ṗaiḳiʒe, ruscha: Нази Нодаровна Паикидзе-Барнс; 1993-yil 27-oktabrda tugʻilgan) — amerikalik shaxmatchi. U xalqaro shaxmat ustasi (IM) va ayol grossmeyster (WGM) unvonlariga ega boʻlib, FIDE tomonidan 2012—2010-yillarda mukofotlagan. Paikidze qizlar oʻrtasida ikki karra jahon chempioni va qizlar oʻrtasida toʻrt karra Yevropa chempioni boʻlgan va ayollar oʻrtasida ikki karra AQSh chempioni boʻlgan[2].

Yoshligi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Paikidze Rossiyaning Irkutsk shahrida tugʻilgan. Uning otasi muhandis-mexanik, onasi esa biokimyogar edi. Otasi unga toʻrt yoshida shaxmat oʻynashni oʻrgatgan. Oʻsha yili uning ota-onasi Gruziyaning Tbilisi shahriga koʻchib oʻtdi va u yerda ikki fuqarolik bilan oʻsdi (Gruziya va Rossiya fuqoriligi bilan)[3].

Tbilisida Paikidze shaxmat oʻquv dasturining bir qismi boʻlgan boshlangʻich maktabda oʻqigan[4]. Uning shaxmat oʻqituvchisi uning isteʼdodini tan oldi va ota-onasiga shaxmat bilan qizi koʻproq shugʻulanishini maslahat berdi.

1999-yilda, 6 yoshida Paikidze oʻzining birinchi professional shaxmat murabbiyi bilan ishlay boshladi. Oradan uch yildan koʻproq vaqt oʻtgach, 2003-yilda, 9 yoshida, Paikidze oʻzining birinchi xalqaro turnirida — oʻn yoshgacha boʻlgan qizlar oʻrtasida, shaxmat boʻyicha yoshlar oʻrtasidagi Yevropa chempionatida gʻolib chiqdi. Oʻsha turnirdan soʻng, u FIDE shaxmat ustasi unvoniga sazovor boʻldi. Keyin uning oilasi 2006-yilda Moskvaga koʻchib oʻtdi.

Paikidzening akasi futbolchi edi[5].

2008-yilda 14 yoshida Paikidzega rossiyalik grossmeyster Vladimir Belov va boshqalar ustozlik qila boshladi. 2010-yilda u ayol grossmeyster, keyin esa xalqaro shaxmat ustasiga aylandi[6][7].

Faoliyati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Paikidze shaxmat boʻyicha yoshlar oʻrtasidagi Yevropa chempionati, shaxmat boʻyicha yoshlar oʻrtasidagi jahon chempionati va oʻsmirlar oʻrtasidagi jahon chempionatida turli yosh toifalarida oʻn ikki medal, jumladan, oltita oltin medalni qoʻlga kiritdi. U toʻrt marta shaxmat boʻyicha yoshlar oʻrtasidagi Yevropa chempionatida gʻolib chiqdi: Budva 2003-yil (10 yoshgacha boʻlgan qizlar toifasi), Gerceg Novi 2005-yil (U-12 qizlar toifasi), Shibenik 2007-yil (U-14) va Gerceg Novi 2008-yil (U-16 qizlar). U 2003-yilda Kallithea shahrida 10 yoshgacha boʻlgan qizlar toifasida bronza medalini oldi, Belfort 2005-yil (kumush U-12 qizlar), Batumi 2006-yil (bronza U-14 qizlar), Kemer 2007-yil (oltin U-14 qizlar), shaxmat boʻyicha yoshlar oʻrtasidagi jahon chempionatida medallar qoʻlga kiritdi. Vũng Tàu 2008-yil (oltin U-16 qizlar) va Antaliya 2009-yil (bronza U-16 qizlar) turnirlarda sovrindor boʻldi. Shuningdek, u 2008-yilda Gaziantep va 2011-yilda Madrasda oʻtkazilgan 20 yoshgacha boʻlgan qizlar oʻrtasidagi shaxmat boʻyicha jahon chempionatida ikkita bronza medalini qoʻlga kiritdi[8].

2009-yil 16 yoshida Paikidze 2455 ball bilan eng yuqori reytingga erishdi va FIDE reytingidagi eng yaxshi ayollar reytingida 35-oʻrinni egalladi.

2010-yil Paikidze „Moskva Open“ning ayollar oʻrtasidagi ochiq musobaqasida gʻolib chiqdi[9], Moskva ayollar chempionati[10] va Rossiya ayollar chempionati saralashida („Oliy liga“) gʻolib chiqdi[11] va Rossiya chempionatining Superfinalida toʻrtinchi oʻrinni egalladi[12]. Oʻsha yili u 2008-yilgi Aeroflot Open, 2009-yilgi Gruziya ayollar chempionati va 2010-yilgi Moskva ochiq chempionatidagi natijalari uchun ayol grossmeyster (WGM) unvoniga sazovor boʻldi[13][14].

Paikidze 2011-yilda Portu-Karrasda shaxmat boʻyicha ayollar oʻrtasidagi 9-jamoa Yevropa chempionatida Gruziya nomidan qatnashib, jamoaviy bronza medalini qoʻlga kiritdi[15]. 2012-yilda Paikidze xalqaro usta (IM) unvoniga sazovor boʻldi[16].

2013-yil Paikidze Merilend shtatining Baltimor shahriga koʻchib oʻtgandan soʻng AQShda kichik miqdordagi xalqaro shaxmat musobaqalarida qatnashdi. Keyin u FIDE federatsiyasini AQSh federatsiyasiga oʻzgartirdi[17].

2015-yil Paikidze AQSh ayollar oʻrtasidagi shaxmat chempionatida debyut qildi va 7½/11 ball bilan ikkinchi oʻrinni egalladi. Oʻsha yili u Nyu-Jersi shtatining Gallovey shahrida boʻlib oʻtgan Boardwalk Open turnirida gʻolib chiqdi va tay-brekda Sergey Kudrin va Igor Sorkinni ortda qoldirib, 4/5da hisobida oʻyini yakunlandi[18].

2016-yil 25-aprel kuni Paikidze 11 oʻyinda 8½ ochko toʻplagan holda ikkinchi marta ayollar oʻrtasidagi AQSh chempionatida gʻolib chiqdi[19].

Paikidze Eronning Tehron shahrida oʻtkaziladigan 2017-yilgi shaxmat boʻyicha ayollar oʻrtasidagi jahon chempionatini hijobli kiyim kodi tufayli turnirga boykot eʼlon qildi:[20][21][22] „Men hijob kiymayman va ayollar zulmini qoʻllab-quvvatlamayman. Bu mening faoliyatimdagi eng muhim musobaqalardan birini oʻtkazib yuborishni anglatsa ham“[23]. U oʻz pozitsiyasini AQSh shaxmat federatsiyasi, shuningdek, taniqli oʻyinchilar Nayjel Short va Garri Kasparovlardan qoʻllab-quvvatladi. Uning chempionlikni koʻchirish yoki hijob qonunlarini yumshatishni soʻrab qilgan murojatiga, onlayn petitsiyasiga 15 mingdan ortiq imzo yigʻilgan[24]. Shundan keyin, AQSh Davlat departamenti shaxmatchilariga „AQSh fuqarolarini hibsga olish va hibsga olish xavfi“ mavjudligi haqida ogohlantirganligi va shuningdek, sayohatchilarni „sayohat xavfini juda ehtiyotkorlik bilan oʻylab koʻrishlari va keyinga qoldirishni oʻylab koʻrishlari kerakligi“ taʼkidlangan[25].

2018-yil aprel oyida Paikidze 2018-yilgi AQSH Ayollar chempionatida ikkinchi marta gʻolib boʻldi, u tezkor bahsda 1:1 hisobida boshlangan pley-off oʻyinida WIM Enni Vangni magʻlub etdi va Paikidze Armageddonda oq tosh bilan gʻalaba qozonib yakunlandi.

Paikidze 2021-yilgi ayollar oʻrtasidagi AQSh chempionatida 4,5/11 ball bilan 8-oʻrinni egalladi.

Shaxsiy hayoti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Paikidze hozirda shaxmat boʻyicha professional oʻyinchi hisoblanadi. U amerikalik muhandis Greg Barnsga turmushga chiqdi va Las-Vegas, Nevada, AQSh hududida istiqomat qiladi[26]. Paikidze Merilend universitetida tahsil olgan, Baltimor okrugi (UMBC), u shaxmat dasturida ham rekord darajada gʻalaba qozongan. Pan-Amerika kollejlararo jamoaviy shaxmat chempionati va Prezident kubogini qoʻlga kiritgan. U 2012-yilning kuzida UMBC jamoasiga qoʻshildi[27][28][29].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ CNN Roberts, Elizabeth. „Female chess players protest wearing hijab at Iran world championship“. CNN. 30 September 2016.
  2. ↑ Doyle, Jim. „Chess Gym Eat Sleep Repeat; Getting to know the new U. S. Womenʼs Champion IM Nazi Paikidze“. Chess Life. August 2016. page 20.
  3. ↑ Yuan, Yuanling (28 April 2015). „Top 10 Chess Culture Shocks: Expat Student Champs in the U. S. Tell All“ (Wayback Machine saytida 2019-11-03 sanasida arxivlangan). Wall Street Journal.
  4. ↑ interview Castro, Bryan. „Tournament Preparation with US Womenʼs Champion Nazi Paikidze; A Conversation with the Champ“. Better Chess Training website. 24 June 2016.
  5. ↑ „Nazi Paikidze: „Lyublyu russkuyu zimu!““. 2016-yil 23-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 12-avgust.
  6. ↑ Study-Chess, Biography of Belov (Wayback Machine saytida 2022-06-28 sanasida arxivlangan), Website of Grandmaster Vladimir Belov, 24 June 2010
  7. ↑ Interview de la GMIF Géorgienne Nazi Paikidze. chesscake.over-blog.com.
  8. ↑ [1] Chess Games online database
  9. ↑ Moscow Open 2010 °C Womenʼs. Tournament report. FIDE.
  10. ↑ Womenʼs Moscow Ch. 2010 Final. Tournament report. FIDE.
  11. ↑ 60th Womenʼs RUS Chmp. 2010 HL. Tournament report. FIDE.
  12. ↑ 60th Womenʼs RUS Chmp. 2010 Final. Tournament report. FIDE.
  13. ↑ FIDE Title Applications. FIDE.
  14. ↑ McClain, Dylan Loeb. „For Some Women, Russian Championship Is a Warm-up for World Championship“. New York Times. 22 November 2010
  15. ↑ Nazi Paikidze team chess record at OlimpBase.org
  16. ↑ Kavutskiy, Kostya. „Nakamura & Krush are the New U. S. Champions!“ Chess Life. USCF. April 14, 2015.
  17. ↑ Guadalupe, Franc. „GM Wesley So & IM Nazi Paikidze Transferred to US Federation“. Chess Life magazine. 5 November 2014
  18. ↑ „Boardwalk Open 2015 Standings – Open Section“. CCA Chess Tournaments. 2016-yil 3-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 12-avgust.
  19. ↑ Sands, David R. (2016-05-03). „With Krush crush, Paikidze wins chess crown the hard way“. The Washington Times, 3 May 2016. Retrieved from http://www.washingtontimes.com/news/2016/may/3/david-r-sands-with-krush-crush-paikidze-wins-chess/.
  20. ↑ Rogers, Kate. „American Chess Player Boycotts Championship in Iran Over Hijab Rule“. New York Times. 7 October 2016.
  21. ↑ Nomani, Asra Q & Alinejad, Masih. „The American chess champion challenging Iranʼs hijab fetish.“ The Washington Post. 5 October 2016
  22. ↑ „Female chess players protest wearing hijab at Iran world championship“. Qaraldi: 2016-yil 4-oktyabr.
  23. ↑ Nomani, Asra Q & Alinejad, Masih. „The American chess champion challenging Iranʼs hijab fetish.“ The Washington Post. 5 October 2016
  24. ↑ Lucy Clarke-Billings, U. S. Chess Federation 'Absolutely Supports' Nazi Paikidze in Hijab Row, Newsweek, 13 October 2016
  25. ↑ Pesce, Nicole Lyn. „Female chess players to boycott world championship in Iran for being forced to wear hijabs.“ New York Daily News. 30 September 2016.
  26. ↑ Chasmar, Jessica. „Champion U. S. chess player protests Iran World Championship over hijab“. The Washington Times — Wednesday, October 5, 2016
  27. ↑ Doyle, Jim. „Chess Gym Eat Sleep Repeat; Getting to know the new U. S. Womenʼs Champion IM Nazi Paikidze.“ Chess Life. August 2016. page 20.
  28. ↑ „College Chess“. Qaraldi: 2016-yil 6-aprel.
  29. ↑ „UMBC Chess Program - UMBC“. chess.umbc.edu. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Nazí_Paikidze&oldid=3969327" dan olindi